Pomocnik Historyczny Polityki - e-wydanie – Ziemskie dzieje Kościoła

Przed pięćdziesięciu laty zakończył obrady II Sobór Watykański, ostatnie takie zgromadzenie w dotychczasowej, dwutysiącletniej historii chrześcijaństwa, jedyne w całym XX w. Najkrócej dorobek soboru ocenia się jako otwarcie się Kościoła na świat. Obecny papież Franciszek ujmuje to tak: „Ojcowie zgromadzeni na soborze czuli potrzebę, silną jak prawdziwy powiew Ducha Świętego, mówienia o Bogu do ludzi ich czasów w sposób bardziej zrozumiały. Po rozbiciu murów, które przez zbyt długi czas trzymały Kościół w zamknięciu, jak w uprzywilejowanej cytadeli, nadszedł czas na głoszenie ewangelii w nowy sposób”.

Zgoda; jak to się jednak stało, że Kościół znalazł się w tej oblężonej cytadeli?

Soborowa rocznica jest dobrą okazją, by opowiedzieć dzieje chrześcijaństwa – przede wszystkim dominującej (nie tylko z polskiego punktu widzenia) tradycji katolickiej. Skupiliśmy się na ziemskiej historii Kościoła rzymskiego; sprawy dogmatyczne i teologiczne poruszamy o tyle, o ile ich rozumienie jest potrzebne dla pojęcia dziejów doczesnych.

Jak zatem narodziło się chrześcijaństwo – religia Dobrej Nowiny, jak kształtował się Kościół instytucjonalny, jak powstał europejski krąg cywilizacyjny (Christianitas), w jakich okolicznościach rozchodziły się (a potem zwalczały) tradycje chrześcijańskie, jak wyglądała chrystianizacja świata, jakie były stosunki Kościoła z tym światem, jakie skutki przyniosło zderzenie katolicyzmu z nowoczesnością? Poznajmy jasne i ciemne strony ziemskiej misji Kościoła. Czeka nas niejedno zaskoczenie.

Religia okazuje się niezwykle ważnym elementem współczesnego świata. Nie zanika, jak przewidywali zwolennicy teorii sekularyzacji, lecz coraz silniej zaznacza swą obecność. W połowie XXI w. chrześcijaństwo wciąż będzie największą religią globu; według analiz i symulacji Pew Research Center, renomowanej amerykańskiej firmy socjologicznej, w 2050 r. chrześcijanie będą stanowili 31,4 proc. światowej populacji (muzułmanie 29,7 proc.), a katolicy pozostaną za cztery dekady największą konfesją chrześcijańską. Także więc dla obrazu świata ważne będzie, do jakiej tradycji będą się oni odwoływali – w tym, jakie będą dalsze losy reform soborowych Vaticanum II.

Udało nam się zaprosić do współpracy autorów w różnym stopniu uczestniczących (lub nie) w życiu chrześcijan i Kościoła katolickiego, mających więc odmienne stosunki do instytucji wiary. Uważni czytelnicy zauważą różne rozłożenie akcentów w poszczególnych artykułach. Dzięki temu otrzymaliśmy obraz bogatszy w kolory i o większej głębi. I przekonaliśmy się, jak w sumie mało wiemy o historii Kościoła. W kraju, w którego historii i współczesności chrześcijaństwo odgrywa ogromną rolę, taka niewiedza jest (chyba) grzechem.

Zapraszamy do ekumenicznej lektury