Zanim oddamy głos historykom, sięgnijmy do literatury. Eric-Emmanuel Schmitt tak pisze w Przypadku Adolfa H.: Nie mieli pojęcia, że nie wybrali człowieka polityki, tylko artystę, to znaczy dokładne przeciwieństwo polityka. Artysta nie nagina się do rzeczywistości, lecz ją wymyśla. Właśnie dlatego, że nienawidzi rzeczywistości, stwarza ją z urazy. (…) Hitler doszedł do władzy, bo był nieudanym artystą. Powtarzał od dziesięciu lat: «Obejmiemy władzę legalnie. Później…». Później władzę stanowił on.
Niemcy poszli za urazami Adolfa Hitlera. W artykułach zamieszczonych w tym „Pomocniku Historycznym” znajdą Czytelnicy trzy istotne konstatacje:
- Gdyby Hitler z jakichś względów umarł ok. 1940 r., być może wszedłby do historii jako jeden z największych władców Niemiec. Do tego momentu odpowiadał na najgłębszy resentyment Niemców, naprawiał – według nich – krzywdę wyrządzoną im w Wersalu (1918 r.), gdy ustalano porządek europejski po Wielkiej Wojnie.
- 80 lat temu, po zdobyciu władzy w 1933 r., Hitler w kilka miesięcy zbudował państwo wodzowskie. Liczyła się tylko jego wola („Ein Volk, ein Reich, ein Führer” – jeden naród, jedno państwo, jeden wódz). Instytucje państwa były fasadą, nawet partyjne zjazdy w Norymberdze raczej spektaklami z gatunku światło i dźwięk. Mołotow – przedstawiciel innego reżimu wodzowskiego – w czasie swej wizyty w Berlinie w listopadzie 1940 r. dziwił się, że w NSDAP nie ma żadnego Politbiura, żadnych plenów KC.
- Hitler swą władzę zdobył legalnie. Nie było żadnej rewolucji, zamachu stanu. Trzecią Rzeszę urodziła niemiecka demokracja.
Ta ostatnia konstatacja jest najistotniejsza. Nie opowiadamy tu bowiem historii Adolfa Hitlera. Chcemy oświetlić zbrodniczy fenomen państwa niemieckiego, które istniało zaledwie 12 lat, przeszło do historii pod nazwą Trzeciej Rzeszy, a zostawiło po sobie wymordowany i zrujnowany kontynent.
I jeszcze odwołanie do literatury: Andrzej Kuśniewicz, dziś już nieco zapomniany, użył zwrotu „pleśń wielkiej historii”. Tak właśnie, jak pleśń, narastała nazistowska Rzesza.
Oddajemy głos historykom. Zapraszamy do lektury.
