Pomocnik Historyczny Polityki - e-wydanie – 8/2022 Dwie dekady Drugiej RP

Eligiusz Niewiadomski, artysta malarz, rozchwiany emocjonalnie radykał, który związał się z ruchem narodowym, nienawidził Józefa Piłsudskiego. Jakkolwiek ważyć wszystkie składowe odzyskanej przez Polskę niepodległości, był komendant legionów symbolem wreszcie skutecznej akcji Polaków w sprawie polskiej, naczelnikiem odrodzonego właśnie państwa. Niewiadomski chciał go jednak zabić. Ostatecznie, niejako w zastępstwie, 16 grudnia 1922 r. zastrzelił Gabriela Narutowicza, kilka dni wcześniej wybranego przez Zgromadzenie Narodowe na pierwszego prezydenta II RP.<br>
Głośny mord odsłonił dramat Narutowicza jako polityka, ale przesłonił zawodowe dokonania tego inżyniera hydrotechniki, urodzonego na Żmudzi, wykształconego w Szwajcarii, profesora Politechniki w Zurychu, autora licznych dzieł inżynieryjnych na zachodzie Europy, który do służby państwowej wszedł raptem dwa lata przed swą tragiczną śmiercią, gdy wrócił do odrodzonej Rzeczpospolitej.<br>
Zarazem mord ten położył się długim cieniem na dziejach państwa, które dopiero co odzyskało niepodległość i zyskało chwałę, skutecznie broniąc swej suwerenności (i Europy) przed bolszewicką inwazją. Zjednoczone w dniach wojennych zmagań społeczeństwo szybko pokazało brzydszą twarz zwaśnionego politycznie narodu. Skłóconego do granic zabójstwa głowy państwa.<br>
Setna rocznica zamachu na Gabriela Narutowicza jest okazją do sporządzenia bilansu dokonań II RP. Jakie to państwo naprawdę było? Co można mu zapisać po stronie „ma”, a co po stronie „winien”?<br>
Nie uprzedzając odpowiedzi, zważmy na jedno: gdy dzisiaj spieramy się o stan spraw w III RP, po ponad trzech dekadach jej urządzania, to pamiętajmy, że II RP historia podarowała tylko dwie dekady istnienia.<br><br>
Zapraszamy do lektury<br>
<br>
Jerzy Baczyński<br>
Redaktor naczelny POLITYKI<br><br>

Leszek Będkowski<br>
Redaktor POMOCNIKÓW HISTORYCZNYCH